آزمایش خاک

مراحل اداری آزمایش خاک به چه صورت است؟

گرفتن مجوزهای لازم برای ساخت و ساز یکسری مراحل اداری را باید طی کند. آگاهی از این فرآیند می تواند به برنامه ریزی مالک برای شروع پروژه کمک کرده و از اتلاف وقت جلوگیری کند. مراحل اداری آزمایش خاک به ترتیب عبارتند از:

1. بازدید اولیه از محل توسط کارشناسان شرکت آزمایشگر
2. عقد قرارداد و توافق قیمت با آزمایشگاه خاک
3. حفاری خاک و برداشت نمونه از خاک
4. حضور کارشناس ناظر ژئوتکنیک در محل
5. انجام آزمایشات خاک
6. صدور دفترچه نتایج توسط آزمایشگاه
7. ارسال مدارک به نظام مهندسی و گرفتن پاسخ آن

مرحله اول: بازدید از محل پروژه

در اولین مرحله، سازنده باید به یک شرکت معتبر در زمینه آزمایش خاک مراجعه کند. سپس برای بازدید، کارشناسان آزمایشگاه به محل خواهند رفت. در این بازدید نوع حفاری دستی یا ماشینی تعیین و هزینه ها برآورد می شود. همچنین جهت ساختمان از نظر شمالی و جنوبی مشخص می شود.

مرحله دوم: عقد قرارداد با آزمایشگاه

در مرحله دوم آزمایشگاه خاک با مالک قراردادی تنظیم می کند که در آن تمام خدمات آزمایشی که قرار است انجام شود شرح داده شده است. همچنین هزینه تست خاک توافق می شود. در این مرحله برگه سبز ژئوتکنیک به مالک داده می شود و مالک باید برای استعلام آن را به دفتر خدمات الکترونیک ببرد. دفتر خدمات الکترونیک اعتبار پروانه شرکت آزمایشگاهی را بررسی کرده و استعلام می کند. در صورت تایید شرکت مربوطه، برگه سبز ژئوتکنیک سریال می شود.

مرحله سوم: حفاری

بسته به نوع حفاری که دستی باشد یا ماشینی، اکیپ حفاری در محل حاضر می شود. برخی از آزمایش های صحرایی نیز در محل انجام می شود مانند آزمایش اس پی تی و دانسیته.

مرحله چهارم: حضور کارشناس ناظر ژئوتکنیک

برای اینکه آزمایش های انجام شده مورد تایید سازمان نظام مهندسی قرار گیرد، باید یک کارشناس با تجربه و با علم کافی از شرکت بر سر پروژه اعزام گردد و از مراحل انجام حفاری و نمونه برداری از خاک فیلم برداری کند. سپس این فیلم ها را به سازمان نظام مهندسی ارسال کند. در غیر این صورت ممکن است آزمایش ها مورد تایید سازمان قرار نگیرد.

مرحله پنجم: انجام آزمایشات خاک

نمونه خاک هایی که از محل جمع آوری می شود برای انجام آزمایشات مختلف به آزمایشگاه برده می شوند. نمونه خاک باید با نایلون های کیپ زیپ که باعث حفظ رطوبت خاک می شود بسته بندی و انتقال یابد. تست های مختلفی از جمله درصد رطوبت خاک، دانه بندی، خمیری، روانی، آزمایش برش خاک و … بر روی خاک انجام می گردد تا ویژگی های مکانیکی و فیزیکی خاک مشخص شود.

مرحله ششم: صدور دفترچه نتایج

همانطور که قبل تر گفتیم در این مرحله نتایجی که از آزمایشات به دست می آید در قالب دفترچه ای تنظیم می شود. که به آن دفترچه نتایج آزمایشگاه یا دفترچه مکانیک خاک می گویند.

مرحله هفتم: ارسال مدارک به نظام مهندسی

در این مرحله تمام مستندات آزمایش های صحرایی و آزمایشگاهی به سازمان نظام مهندسی ارسال می گردد. سازمان با دقت مدارک را بررسی خواهد کرد و اگر شرکت انتخابی تجربه و اعتبار خوبی داشته باشد بعد از طی زمان کوتاهی تاییدیه آن صادر خواهد شد.

انواع آزمایش خاک

در پروژه های عمرانی و ساختمان سازی چند نمونه از آزمایش های مهم و اساسی بر روی خاک محل انجام می شود که در ادامه به چند مورد اشاره خواهیم کرد.

• آزمایش اس پی تی SPT خاک
• آزمایش هم ارز خاک
• آزمایش حد روانی خاک
• آزمایش برش مستقیم خاک
• آزمایش متراکم شدن خاک

آزمایش اس پی تی SPT خاک

از مهمترین آزمایشات مربوط به خاک، آزمایش SPT نفوذ استاندارد خاک است. در این آزمایش وزنه ای حدود 63 کیلوگرم را از ارتفاع 80 سانتی متری رها کرده سپس فرورفتگی ایجاد شده بر روی خاک را اندازه گیری می کنند.

آزمایش هم ارز خاک

تعیین نسبت ماسه به خاک در آزمایشات انجام شده بر روی خاک را آزمایش هم ارز می نامند. این آزمایش نیز یکی از آزمایشاتی است که در محل ساخت و ساز انجام می شود.

آزمایش حد روانی خاک

از آزمایش های مهم دیگری که برای تست خاک انجام می شود تست حد روان شدن است. در این آزمایش زمانی که خاک از حالت خمیری به صورت روان شدن تغییر می یابد بررسی می شود و درصد رطوبت آن به دست می آید.

آزمایش برش مستقیم خاک

هدف از انجام آزمایش برش مستقیم خاک دست یابی به پارامترهای مقاومت برشی خاک است تا میزان استحکام آن در برابر بار سازه تعیین گردد.

آزمایش متراکم شدن خاک

سنجش و آزمایش تراکم خاک به مهندسین کمک می کند تا میزان تراکم خاک را در برابر بارهای وارد شده از سازه را بسنجند.

معرفی انواع تیپ خاک

خاک ها را می توان از نظر مقاومت، کیفیت و نیروی برشی به چهار تیپ تقسیم بندی کرد. انواع تیپ خاک عبارتند از:

خاک تیپ یک

یکی از بهترین نوع خاک که کیفیت بالایی دارد خاک تیپ یک است. این خاک دانه های درشت، سخت و متراکمی دارد و برای ساخت سازه گزینه مناسبی است.

خاک تیپ دو

کیفیت خاک تیپ دو کمی پایین تر از تیپ یک است اما با این حال برای ساخت بسیاری از سازه ها مناسب است.

خاک تیپ سه

کیفیت این خاک متوسط است و حاوی ریزدانه و درشت دانه است. می توان گفت برای بسیاری از سازه ها این خاک کیفیت خوبی ندارد.

خاک تیپ چهار

تیپ چهار کیفیت ضعیفی دارد و حاوی ریز دانه های خالصی است و برای ساخت سازه به هیچ عنوان پیشنهاد نمی شود.

اهمیت آزمایش در تشخیص کیفیت خاک

با توجه به مطالب فوق نتیجه می گیریم که آزمایش خاک برای تشخیص کیفیت خاک محل احداث ساختمان ها بسیار اهمیت دارد. علاوه بر آن آزمایش خاک می تواند در انتخاب نوع مصالح و میزان آن به مهندسان کمک کند. با تجزیه و تحلیل ویژگی های مکانیکی و هیدرولیکی خاک و همچنین رفتار خاک در برابر بارگذاری می توان مشکلاتی که ممکن است در پروژه های عمرانی اتفاق بیفتد را پیش بینی کرد و از وقوع آنها جلوگیری نمود. نکته مهمی که در فرآیند آزمایش خاک باید به آن توجه شود، سپردن این کار به یک گروه متخصص و با تجربه است. زیرا انجام آزمایش خاک حساسیت های زیادی دارد و اگر فرد یا شرکتی که این مسئولیت را بر عهده می گیرد از نظر علمی و تجربه در حد پایینی باشد ممکن است آزمایش انجام شده نادرست باشد و مورد تایید سازمان نظام مهندسی قرار نگیرد. همچنین در صورت احداث سازه بر روی چنین خاکی به دلیل اطلاعات نادرستی که در مورد خاک ارائه شده، در زمان وقوع زلزله و همچنین فشار بار سازه به تخریب ساختمان و یا نشست آن می انجامد. مرکز ژئوکاو از شرکت های با سابقه در زمینه انجام آزمایشات خاک است و دارای کادری مجرب و با دانش بالا است.